Từ vựng ngữ pháp Minna bài 48

Cách tạo động từ dạng sai khiến:

- Nhóm I : Những động từ trong nhóm này luôn có âm cuối phần thể　ます là những âm thuộc hàng い. Để tạo dạng sai khiến của động từ, ta thay thế âm đó bằng âm tương ứng ở hàng あrồi thêm せvào sau.

うたい・ます　→　うたわせ・　ます　　　

つくり・ます　→　つくらせ・ます　　

かき・ます　   →　　かかせ・ます　　　　

もち・ます　   →　　もたせ・ます

のみ・ます　   →　　のませ・ます　　　

なおし・ます   →　なおさせ・ます

はこび・ます   →　はこばせ・ます

- Nhóm II : Để tạo dạng sai khiến của động từ nhóm II, ta thêm させvào sau phần thể ますcủa động từ.

たべ・ます　   →　　たべさせ・ます　　　　

い・ます　       →　   いさせ・ます

しらべ・ます　→　  しらべさせ・ます

- Nhóm III:

きます　　　→　こさせます

N＋します　 →　N＋させます

します　　    →　させます

Lưu ý: Cũng giống như thể khả năng, tất cả các động từ sau khi chuyển sang dạng sai khiến đều thuộc nhóm II, và biến đổi sang các thể từ điển, thể ない, thểて, thểた,.. theo các quy tắc của nhóm này.

例：　かかせ・ます　→　かかせ・る　→　かかせ・ない　→　かかせ・た

- Câu với động từ dạng sai khiến được dùng để biểu thị việc người trên bắt buộc, hoặc cho phép người dưới thực hiện một hành động nào đó.

- Tùy vào động từ V là tự động từ hay tha động từ mà cấu trúc ngữ pháp của câu nói cũng thay đổi theo như dưới đây.

*) Để tiện cho việc theo dõi, ta quy ước:

-  Người thực hiện hành động V là NGƯỜI 2.

- Người cho phép hay bắt buộc NGƯỜI 2 thực hiện hành động V là NGƯỜI 1.

Lưu ý : Tuy nhiên, trong trường hợp mà trợ từ を lặp lại 2 lần trong câu như ví dụ dưới đây, thì dù V là tự động từ, ta biểu thị NGƯỜI 2 bằng trợ từ に thay vì trợ từ を như trong công thức:

Trong ví dụ trên, do trợ từ đi kèm với động từ V là trợ từ を（biểu thị địa điểm diễn ra sự chuyển động） nên nếu để nguyên theo công thức đã cho thì trợ từ bị lặp lại 2 lần ở trong câu. Vì thế, trong trường hợp này, ta chuyển trợ từ を dùng để biểu thị NGƯỜI 2 trong công thức cho ở đầu thành trợ từ に như trên.

Câu văn sai khiến được dùng để biểu thị việc người trên( NGƯỜI 1) bắt buộc hay cho phép người dưới( NGƯỜI 2) làm một hành động nào đó.. Nó được sử dụng khi sự liên hệ trên dưới giữa NGƯỜI 1 và NGƯỜI 2 rõ ràng( VD: cha con, anh em hay cấp trên với cấp dưới trong cùng 1 công ty,…).

- Tuy vậy , khi người nói nói với một người bên ngoài rằng mình sẽ sai một người nào đó trong nhóm của anh ta làm một việc gì đó ( như ví dụ 3 dưới đây) thì câu văn thể sai khiến vẫn được sử dụng mà không cần để ý đến mối liên hệ trên dưới trong nội bộ nhóm của người nói.

- Trong ví dụ trên, anh A có thể là người phụ trách bộ phận liên lạc với khách, còn係(がか)りもの là người phụ trách việc đưa đón khách à anh A có thể không phải ở địa vị cao hơn 係(かか)りものnhưng vẫn dùng được câu văn ở thể sai khiến vì lý do như đã nói ở trên. Tuy vậy, nó chỉ thường được sử dụng trong trường hợp nhóm của người nói làm dịch vụ gì đó cho người nghe (khách sạn, công ty với khách hàng).

- Lưu ý 1: Khi người dưới yêu cầu người trên làm một việc gì đó mà mối liên hệ trên dưới giữa 2 người rất rõ ràng thì ta sử dụng Vていただきます. Còn nếu 2 người ngang hàng nhau hoặc mối liện hệ trên dưới giữa 2 người ko rõ ràng thì sử dụng Vてもらいます：

Như vậy, như đã thấy ở ví dụ 4 ở trên, động từ ở thể sai khiến thường không được phép sử dụng để biểu thị việc người dưới đề nghị hay khiến cho người trên làm một việc gì đó. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, khi mà động từ V miêu tả một cảm xúc nào đó như :　安心(あんしん)する、心配(しんぱい)する、がっかりする、喜(よろこ)ぶ、かなしむ、怒(おこ)る thì vẫn có thể sử dụng:

- Tuy vậy, trong giáo trình みんなの日本語II　 không đề cập tới cách sử dụng này của động từ sai khiến.

～ていただけませんか mà chúng ta đã học trong bài 26 được sử dụng khi mình nhờ người nào đó làm một việc gì. Còn khi muốn xin người nào đó cho phép mình làm hành động V thì sử dụng 　“ thể てcủa động từ sai khiến + いただけませんか”.

Trong ví dụ 1, hành động 教(おし)えるđược thực hiện bởi người nghe, còn trong ví dụ 2 thì hành động 早退(そうたい)するđược thực hiện bởi người nói.