Từ vựng ngữ pháp Minna bài 33

*) Cách tạo thể mệnh lệnh :

- Nhóm I : Đổi âm cuối của phần thể ます thành các âm tương ứng ở hàng え：

かき　-　　ます　→　かけ　　　　　　　　　

すわり-　　ます　→　すわれ

およぎ- 　 ます　→　およげ　　　　　　　　

いい　-　　ます　→　いえ

のみ  -　　ます　→　のめ　　　　　　　　　

たち　-　　ます　→　たて

あそび  -　ます　→　あそべ

だし　-　ます　→　だせ

- Nhóm II : Thêm ろ vào sau phần thể ます：

さげ    -　ます　→　　さげろ　　　　　　　　

み    -　ます　→　みろ

で　-　ます　→　　でろ　　　　　　　　　

おり  -    ます　→　おりろ

- Nhóm III : Thể mệnh lệnh của しますlà　しろvà　きますlà　こい：

れんしゅう　します　→　れんしゅう　しろ

せんたく　　します　→　せんたく　しろ

*) Lưu ý : Những động từ không ý chí như わかる、できる、ある,　みえる、きこえる、いる thì không có thể mệnh lệnh.

1) Cách tạo thể cấm đoán : Thêm な　vào sau thể từ điển của các động từ：

さわる　　→　さわるな

たつ　　　→　たつな

およぐ　　→　およぐな

のむ　　　→　のむな

いれる　　→　いれるな

みる　　　→　みるな

くる　　　→　くるな

する　　　→　するな

- Thể mệnh lệnh được sử dụng để ra lệnh cho ai làm điều gì đó, trong khi thể cấm đoán được sử dụng để cấm ai làm một điều gì đó. Cả 2 thể mệnh lệnh và cấm đoán đều có tính ép buộc cao, vì thế nên việc sử dụng chúng một cách đơn độc hoăc đặt chúng ở sau câu mệnh lệnh là rất giới hạn. Ngoài ra, hầu hết các trường hợp sử dụng thể mệnh lệnh và cấm đoán trong hội thoại chỉ giới hạn ở phái nam.

- Cả 2 thể mệnh lệnh và thể thông thường được sử dụng đơn độc hoặc được đặt ở cuối câu trong những trường hợp sau đây:

*) Khi người trên ( tuổi tác hoặc địa vị) là phái nam nói với người dưới hoặc khi người bố sai bảo hoặc cấm đoán con chuyện gì đó:

*) Giữa bạn bè là phái nam với nhau. Trong trường hợp này, よ thường được thêm vào cuối câu để làm mềm câu nói:

*) Khi không đủ thời gian để nói theo kiểu lịch sự, chẳng hạn như khi đưa ra một chỉ thị cho một số đông công nhân trong nhà máy hay trong trường hợp khẩn cấp. Ngay cả trong trường hợp này, người nói cũng là người nam có địa vị, tuổi tác cao hơn người nghe:

*) Khi đưa ra một chỉ thị trong lúc huấn luyện nhiều người hoặc khi thầy giáo yêu cầu sinh viên tập thể dục ở trường, ở các câu lạc bộ thể thao hoặc các mệnh lệnh trong quân đội,.. :

*) Cổ vũ lúc xem thể thao. Trong trường hợp này,phái nữ cũng có thể sử dụng:

*) Khi cần đạt hiệu quả cao hoặc cần sự ngắn gọn như trong các biển báo giao thông,…:

Lưu ý : Trong thể văn mệnh lệnh, ngoài thể mệnh lệnh ra còn có nhiều cách diễn tả khác.Trong đó thể văn “ thể ます＋なさい” được sử dụng tương đối nhiều. Nó lịch sự hơn thể mệnh lệnh một chút và được sử dụng khi bố mẹ nói với con cái hoặc khi thầy gió nói với học sinh. Vì vậy, nữ giới sử dụng dạng câu này thay cho thể mệnh lệnh.Tuy nhiền, cần nhớ là không được sử dụng mẫu này khi nói với người trên hoặc người ngang bằng với mình:

Trợ từ と trong 2 ví dụ trên có chức năng trích dẫn nội dung giống như trợ từ と trong mẫu ～といいます ( Bài 21).

- Mẫu này được sử dụng để làm rõ nghĩa của từ được biểu thị bởi “ X”. Cụm từ という là bắt nguồn từ といいます. Từ để hỏi どういう được sử dụng để hỏi ý nghĩa của một từ/ cụm từ:

～と　言(い)いました được sử dụng để trích dẫn lời nói của một người thứ 3( bài 21), trong khi ～と　言って　いました được sử dụng để truyền đạt lời nhắn của người thứ 3 :

*) Lưu ý :  Khi trích dẫn trực tiếp, ta phải trích dẫn nguyên văn câu nói và phải kèm theo dấu ngoặc vuông 「　」( khi viết). Trong thực tế, người ta rất ít khi trích dẫn trực tiếp câu nói của một ai đó ( hầu hết thường dùng khi trích dẫn những câu phổ biến dạng như : Trước khi đi ngủ thì người Nhật nói “ Oyasuminasai”,…) vì khi nói thì không có dấu ngoặc 「　」đi kèm nên có thể gây lầm lẫn. Thông thường, ta sẽ trích dẫn gián tiếp và khi đó, toàn bộ câu nói gốc được đổi sang thể thông thường ( câu nói gốc ở dạng mệnh lệnh à đổi sang thể mệnh lệnh).

- Mẫu này được sử dụng khi bạn muốn nhờ ai đó truyền tải lời nhắn giúp mình một cách lịch sự.